چرا ۲۰۱۷ برای غول‌های فناوری دنیا سال تغییر بزرگ بود

روزنامه نیویورک تایمز طی مقاله ای، سال میلادی گذشته را برای بزرگانتکنولوژیجهان جمع بندی کرده است.

شاید شنیدن این جمله با وجود اخبار مربوط به سود های کلان و نوآوری های بزرگ، برایتان کمی عجیب باشد. در سال ۲۰۱۷ شرکت های بزرگ آمریکایی در بخش تکنولوژی درآمد خود را افزایش دادند و کاربران بیشتری جذب کردند و تا حد نسبتا غیر منتظره ای، جای پای خود را در زندگی های ما محکم کردند.در این سال آمازون روش جدیدی برای تحویل محصولات تا درب خانه ها معرفی کرد و اپل گوشی هوشمندی تولید کرد که می تواند با استفاده از اسکن چهره قفل شود.

اما در پس این موفقیت ها یک تغییر بزرگ و تعیین کننده در ارتباط شرکت های تکنولوژی با دنیا به وقوع پیوست؛ به گونه ای که شاید در ۵ تا ۱۰ سال آینده، ۲۰۱۷ را سال تغییر بزرگ ببینیم؛ چراکه در این سال برای اولین بار، غول های تکنولوژی مجبور به قبول این واقعیت شدند که در دنیای آفلاین نیز مسئولیت هایی دارند؛ اما مقیاس این مسئولیت جای بحث دارد.

مسئولیت های واقعی برای پلتفرم های مجازی

پلتفرم ها در صنعت تکنولوژی حائز اهمیت بسیار بالایی هستند. دلیل این که ۵ شرکت برتر حوزه تکنولوژی یعنی آمازون، اپل، فیسبوک، آلفابت و مایکروسافت، جایگاه برتر در تمام حوزه ها را به خود اختصاص داده اند، این است که صاحب بنیادی ترین جزو اقتصاد دیجیتال (پلتفرم) هستند. فرقی ندارد این پلتفرم سیستم عامل باشد یا اپ استور یا شبکه اجتماعی و سرور فضای ابری.

این پلتفرم ها را به مثابه جاده ، راه آهن یا مسیر های دریایی اقتصاد اطلاعات در نظر بگیرید؛ بخشی از زندگی مان که به هیچ وجه نمی توانیم آن را انکار کنیم یا با آن ارتباط نداشته باشیم. مگر اینکه در دور افتاده ترین جنگل جهان تک و تنها زندگی کنیم.

در طول سال های گذشته، پلتفرم های تکنولوژی باوجود قدرت فزاینده شان، با تحقیق و رسیدگی زیادی روبه رو نبوده اند و معمولا اجباری به پذیرفتن تأثیرات خود در دنیای واقعی نداشته اند. در واقع باور عمومی این طور بوده است که پلتفرم ها مسئول نحوه استفاده مردم از آن ها نیستند. شعار کلسیلیکون ولیاین است که ما تکنولوژی را می سازیم؛ اما نحوه استفاده مردم از آن داستان دیگری است.

سال ۲۰۱۷ مسئله تغییر کرد. ابتدا کمی مقاومت در برابر این مسئله وجود داشت؛ اما بالاخره پلتفرم هایی مانند فیسبوک، به اختیار تصمیم گرفتند بخشی از مسئولیت تأثیرات خود در جهان واقعی را به عهده بگیرند. آن ها تمام و کمال طبق آنچه منتقدان دوست داشتند تسلیم نشدند؛ اما در کل تاکتیک ها و روش های خود را به طرز راضی کننده ای تغییر دادند و ثابت کردند که در مورد نقش خود تجدید نظر کرده اند.

می توان گفت که چاره دیگری جز این نداشتند. در سال گذشته میلادی، شبکه های اجتماعی و موتور های جستجو مورد اتهامات زیادی قرار گرفته اند. از پایین کشیدن رسانه های خبری و انتشار اطلاعات نادرست تا نفرت پراکنی و اشاعه دیگر ناهنجاری های اجتماعی. همچنین فاش شدن نقش این شرکت ها در پروپاگاندای روسیه در جریان انتخابات ریاست جمهوری آمریکا باعث شد پایشان به دادگاه باز شود.

سپس مسائل بزرگ دیگری پیش آمد. مانند این که چه کسی پلتفرم ها را می سازد و چه کسی از آن ها سود می برد. صنعت تکنولوژی تقریبا به طور کامل توسط مردان اداره می شود و همچنین تنوع نژادی و اجتماعی پایینی دارد. انتشار یک مقاله جنجالی توسط سوزان فاولر (یکی از مهندسان شرکت اوبر) در مورد فرهنگ نابرابر جنسیتی در این شرکت، جنبشی جهانی به نام #MeToo را استارت زد.

بسیاری از بزرگان تکنولوژی برای مسائل و مشکلات پیش آمده در سال ۲۰۱۷ آمادگی نداشتند. وقتی برای اولین بار از مدیرعامل فیسبوک، مارک زاکربرگ، در مورد نقش پلتفرمش در انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۱۶ آمریکا که منجر به انتخاب دونالد ترامپ شد پرسیدند، تنها به یک جواب کلیشه ای اکتفا کرد و گفت:

تأثیر اطلاعات غلط منتشرشده در فیسبوک بر نتیجه انتخابات یک ایده احمقانه است.

حالا دیگر آن ادبیات از بین رفته است. زاکربرگ بابت جواب قبلی خود عذرخواهی کرد و در کنفرانس سرمایه گذاران، مسئولیت اجتماعی شرکتش را در صدر اولویت های آینده قرار داد. او گفت:

محافظت از جامعه بسیار پراهمیت تر از افزایش درآمدمان است.

تعداد زیادی از مدیران حوزه تکنولوژی نیز چنین تعهداتی بر گردن گرفته اند. به عنوان مثال تیم کوک، مدیرعامل اپل، در مصاحبه ای با نیویورک تایمز گفت اپل <<مسئولیتی اخلاقی>> در جهت بهبود اوضاع اجتماعی و اقتصادی کشورش دارد.

درست است که این صحبت ها تا حد زیادی جنبه تبلیغاتی دارند؛ اما همچنان می توان به چند دلیل نتیجه گرفت که تغییری مثبت آغاز شده است.

دلیل اول این که کارمندان و متخصصان، خواهان راه و روش جدیدی هستند. نیرو های برتر و گران قیمت سیلیکون ولی با وعده تغییر دنیا به شرکت های مطرح پیوستند؛ اما طی سال های گذشته روحیه خود را از دست داده اند. آن ها حالا شروع به فشار آوردن و مطالبه تغییرات اساسی کرده اند.

دلیل دوم این که برای اولین بار در سال های اخیر، فشار واقعی از طرف مراجع قانونی در حال اعمال شدن است. این مسئله باعث شده چندین مورد عقب نشینی صورت بگیرد. به عنوان مثال ماه گذشته غول های تکنولوژی تصمیم گرفتند در مقابل لایحه ای در کنگره آمریکا که به قربانیان سوء استفاده جنسی اجازه می دهد از پلتفرمی که این امر را تسهیل کرده است شکایت کنند، سر تسلیم فرود آورند. شاید اگر چندین سال قبل این لایحه به کنگره ارائه می شد، شرکت های تکنولوژی استدلال می کردند هر کس خودش مسئول نحوه استفاده از ابزار های اینترنتی است؛ اما این بار اوضاع فرق کرده است.

هنوز معنای دقیق واژه <<مسئولیت>> مشخص نیست

اگر بزرگ ترین تحول سال ۲۰۱۷ این بود که شرکت ها قبول کردند مسئولیت تأثیر پلتفرم هایشان در دنیای واقعی را گردن بگیرند، شاید در سال ۲۰۱۸ دغدغه اصلی این باشد که وقتی از <<مسئولیت>> حرف می زنیم منظورمان دقیقا چیست.

زاکربرگ اعلام کرد که حاضر است سود شرکتش را برای بهبود جامعه به خطر بیندازد. فیسبوک در ماه های اخیر روش هایی برای بهبود فید خبری اش آزمایش کرده و همچنین در حال آزمایش سیستم هایی است که تبلیغات را سخت گیرانه تر بررسی کنند تا عوامل خارجی نتوانند از آن برای دست کاری در انتخابات استفاده کنند.

همچنین در جواب به یکی از مدیران سابق که ادعا کرده بود پلتفرم حاضر می تواند اعتیاد آور باشد، فیسبوک اعلام کرد تحقیقات دقیقی در این زمینه انجام داده است و از نتایج آن در توسعه محصولات استفاده خواهد کرد.

اما چه اتفاقی خواهد افتاد اگر این تلاش ها نتوانند مشکلات را برطرف کنند؟ چه می شود اگر فیسبوک پس از تغییر روند فید خبری به این نتیجه برسد که استفاده کاربران از شبکه اجتماعی کاهش پیدا خواهد کرد و قلب تجارتشان صدمه خواهد دید؟ یا این که تغییرات به وجود آمده، یک گروه سیاسی را نسبت به دیگری تقویت کند؟ آیا فیسبوک حاضر خواهد بود به این مسئولیتی که اصل بی طرفی اش را زیر سؤال می برد، پایبند باشد؟ این مسائل اگر در آینده پیش بیایند، راه حل آسانی نخواهند داشت.

یکی از سرمایه گذاران فعال در سیلیکون ولی به نام راجر مک نامی، در این باره می گوید:

گوگل و فیسبوک دقیقا مانند آنچه صنعت غذای بسته بندی شده در دهه پنجاه انجام داد، کاربران را با رضایت خودشان گردآوردند؛ به طوری که در حال خوراندن غذایی ناسالم و مضر به آن ها هستند. این مشکل با استخدام افراد بیشتر برطرف نخواهد شد؛ بلکه لازم است تغییراتی در الگوریتم ها انجام شود که نتیجه ای جز کاهش چشمگیر درآمد نخواهد داشت.

الن پائو، مدیرعامل سابق ردیت که در یک دعوای حقوقی نافرجام شرکت سرمایه گذاری Kleiner Perkins را به نابرابری جنسیتی متهم کرده بود، درباره دغدغه های اصلی صنعت تکنولوژی در سال گذشته میلادی این طور گفت:

من به صنعت تکنولوژی نمره ی مردودی می دهم. رهبران این حوزه کمترین تلاش را در جهت برطرف کردن مشکلات می کنند و فاصله زیادی تا وضع مطلوب دارند.

او همچنین ابراز امیدواری کرد که تلاش هایی جدی تر انجام شود و فرهنگ کلی شرکت های تکنولوژی دستخوش تغییر شود. در این کار، اصلی ترین مسئولیت به عهده مدیرعامل ها است. لازم است که تمامی افراد خاطی و به وجود آورنده این فرهنگ غلط را برکنار کنند؛ از مدیران ارشد گرفته تا مدیران میانی.

آنچه پائو و مک نامی عنوان می کنند، بدون شک اصلی ترین ایراد صنعت تکنولوژی است. زمانی که قبول کنید مشکلات جاری توسط پلتفرم های ساخت دست خودتان به وجود آمده اند، مردم باور خواهند کرد که اراده و توان لازم برای برطرف کردنشان را نیز دارید؛ حتی اگر راهکار ها گران قیمت و مغایر با منافع تجاری تان باشند.

پس می توانیم سال ۲۰۱۷ را برای صنعت تکنولوژی سالی سخت وطاقت فرسا بدانیم. اگر اصلاحات و تغییرات عملی نشوند، ۲۰۱۸ می تواند بد تر باشد.