شناسایی سلول های بنیادی جدید با قابلیت ترمیم آسیب‌های مغزی

بر اساس پژوهشی که اخیرا انجام شده است، گونه ای از سلول های بنیادی که به تازگی کشف شده اند؛ توانایی ترمیم آسیب مغزی ناشی از جراحت یا بیماری های ناتوان کننده مانند آلزایمر را دارند. این سلول ها، کهسلول بنیادی خاموش فاز Q2نامیده می شوند دسته ای از انواع سلول های خفته (یا خاموش) در مغز هستند.

این دسته تاکنون نسبت به سایر سلول های بنیادی، پتانسیل بیشتری برای بازسازی نشان داده اند. همانند دیگر سلول های بنیادی، این سلول ها می توانند بسته به نیاز، انواع مختلفی از سلول های مورد نیاز بدن را ایجاد کنند. به گفته ی دو پژوهشگر دانشگاهکمبریدجدر انگلستان، اگر بتوانیم راهی برای فعال کردن و مهار کردن این سلول ها بیابیم، در نهایت می توانیم از آنها به جای فرآیندهای جراحی تهاجمی استفاده کنیم.آندرآ برند، زیست شناس مولکولی و یکی از دست اندرکاران پژوهش می گوید:

مغز در فرآیند ترمیم و اصلاح خود، خوب عمل نمی کند؛ اما این سلول های بنیادی تازه کشف شده نشان می دهند احتمالا راهی برای بهبود این عملکرد وجود دارد

او می افزاید:

سلول های بنیادی در فاز خاموشی قرار دارند؛ اما زمانی که از این فاز خارج شوند توانایی تولید سلول های مغزی کلیدی را خواهند داشت.

و این مسئله کلید توسعه ی درمان های نوین با استفاده از نتایج این پژوهش است. سلول های خاموش باید از خواب خود خارج شوند تا بتوانند سلولی تازه ایجاد کنند. در حال حاضر به طور دقیق مشخص نیست که چگونه باید این کار را انجام داد.

اما نشانه ها امیدوارکننده هستند: دانشمندان در این مطالعه ی جدید متوجه شده اند که سلول های بنیادی خاموش فاز Q2 نسبتا به سرعت از خاموشی خارج می شوند ویاخته های عصبی (نورون)وسلول های پی بان (گلیال)راکه از سلول های کلیدی مغز هستند، تولید می کنند.

این یافته بر اساس مطالعه یدروسوفیلیایا همان مگس سرکه کوچک که تشابهات DNA فراوانی با انسان دارد، به دست آمده است. ۶۰ درصد از ژن های انسانی مرتبط با بیماری در این مگس نیز یافت می شود که از آن مدلی مناسب برای پژوهش ساخته است.

در این پژوهش، ژنی موسوم بهtribblesشناسایی شد که به صورت اختصاصی توانایی کنترل سلول های G2 در مگس های سرکه را دارد؛ فرآیندی که دانشمندان گمان می کنند در مغز انسان نیز با جزئیات بیشتر تکرار می شود.لئو اوتساکی، یکی دیگر از پژوهشگران این مطالعه می گوید:

ما ژنی را یافته ایم که این سلول ها را به سمت خاموشی هدایت می کند. گام بعدی، شناسایی مولکول های شبه داروی بالقوه ای است که می توانند سد راه این ژن شده و موجب خارج شدن سلول های بنیادی افراد از فاز خاموشی شوند.

گرچه تا فرآیندهای درمانی واقعی راه زیادی باقی مانده است، اما داشتن عاملی طبیعی درون بدن می تواند برای آینده ی درمان آسیب مغزی بسیار مهم باشد. همانطور که بیماری های چونپارکینسونوهانتینگتوننشان می دهند، زمانی که مغز دچار آسیب می شود؛ بازگشت به وضع سابق بسیار سخت می شود.

هنوز ناشناخته های فراوانی درباره ی مغز و اعمال درونی آن در ارتباط با تولید سلول های نوین مغزی تا چگونگی ریشه دواندن بیماری برای ما باقی مانده است. ولی خبر خوب این است که ما به پیشرفت خود در همه حال ادامه می دهیم. اما این مطالعه صرفا به مغز محدود نشده است. پژوهشگران معتقدند در نهایت گونه مشابه ای از این سلول های بنیادی در ارگان های دیگر یافت خواهند شد و زمانی که ما پیام رسانی شیمیایی صحیح آنها را درک کنیم، آنها به کنترل ما در خواهند آمد. اوتساکی می گوید:

ما باور داریم سلول های بنیادی خاموش مشابهی در سایر ارگان ها وجود دارند و این یافته می تواند به بهبود یا توسعهعلم پزشکی ترمیمیکمک کند.

جزئیات این پژوهش در ژورنالScienceبه چاپ رسیده است