نگاهی به دلیل احساس خارش در بدن انسان

خارش پیدا کردن، تجربه ای آزاردهنده و غیرخوشایند است؛ به خصوص اگر خاراندن نیز وضعیتش را از قبل بدتر کند. جالب است بدانید اختلالاتی وجود دارند که منجر به ایجاد احساس, خارشی غیرقابل کنترل در افراد می شوند؛ این گونه خارش ها، حتی با خاراندن هم رفع نمی شوند.

در یک مطالعه ی موردی، یک زن در قسمت روی سر خود، دچار خارش شد. این خارش به قدری شدید بود که زن با خاراندن آن، تسکین نیافتن و ادامه دادن به خاراندن، پوست آن قسمت از سرش را به کلی خراشید و به مغزش رسید.

این گونه اختلالات از کجا سرچشمه می گیرند؟ در حقیقت، علت به هنگامی مربوط می شود که این احساس در وهله ی اول شکل می گیرد.

خارش، احساس عجیب وغریبی است که دانشمندان هنوز در توضیح آن عاجز مانده اند.

حس خارش به عنوان شیوه ای برای محافظت ازپوست، یعنی وسیع ترین عضو بدن انسان، در برابر انگل ها و تشکیل سلول های مرده شناخته می شد.

به هرحال، باقی ارگان های بدن، در نهایت امنیت، در درون بدن جای گرفته اند و در درون بدن توسط سیستم ایمنی محافظت می شوند. اما پوست، اولین خط دفاعی انسان محسوب می شود. پوست، همواره با دنیای خارج در تماس است؛ پس عجیب نیست اگر شیوه هایی به خصوص را برای صدمه ندیدن به کار بگیرد.

توضیح دیگری که در مورد خارش وجود دارد، خاصیت مسری بودن آن است. در دوره ی پارینه سنگی، که انسان ها در مجاورت هم زندگی می کردند، با دیدن خاراندن های مکرر پوست توسط هم قبیله ای، دیگری نیز به طور طبیعی شروع به خاراندن خود می کرد؛ چرا که به این صورت، از هرگونه گزش یا عفونت توسط هر عامل آزاردهنده جلوگیری می کرد.

اما این توضیح، علت شکل گیری احساسی منحصربه فرد و دیوانه کننده را بیان نمی کند.

دانشمندان تا یک دهه ی پیش، تصور می کردند که خارش تنها نوع خفیف تر و متفاوت تری از درد است؛ که از گیرنده های مشابهی در روپوست استفاده می کند. روپوست، پیام های شیمیایی و الکتریکی را به قسمت بالای ستون فقرات ومغزمنتقل کرده و اعلام می کند که عضوی درد دارد.

با این حال، اکنون ما می دانیم که حس خارش، مداربندی مخصوص خود را دارد که شامل مواد شیمیایی و سلول های ویژه ای می شود. افراد، واکنش های متفاوتی نسبت به درد دارند؛ اما تمام آن ها، واکنش مشابهی در مقابل خارش دارند. آن چیزی نیست جزخاراندن.

خاراندن پوست، حسی خوشایند به همراه دارد؛ چرا که موجب ارسال سریع سیگنال دردی در سطح پایین، به مغز می شود و سیگنال خارش را به منظور ایجاد احساس تسکین، نادیده می گیرد. به همین دلیل, است که نیشگون گرفتن یا ضربه زدن به نقطه ی خارش پیدا کرده هم می تواند چاره ی کار باشد.

متاسفانه برخی از مواد شیمیایی تسکین پیداکرده از جمله سروتونین، باعث شکل گیری دوباره ی سیگنال خارش می شوند. به همین علت است که عموما عمل خاراندن، باعث ایجاد حس خارش بیشتری می شود. دانشمندان به این چرخه ی معیوب،چرخه ی خارش-خراشمی گویند.

آسیب به عصب ها، از جمله عصب های درگیر در چرخه ی ذکرشده، منجر به احساس خارش غیرقابل کنترلی بدون وجود حتی یک محرک می شود. هنگامی که این اتفاق رخ می دهد، شاهد اختلالات موسوم به خارش شدید خواهیم بود.

در بالا، به دلایلی اشاره کردیم که از نحوه ی شکل گیری خارش حکایت می کردند. با این حال، دانشمندان در تمام اوقات هم علت این پدیده را نمی دانند. برخی خارش های شدید، ممکن است توسط عفونت های ویروسی ایجاد شوند که سیستم عصبی را تحت الشعاع خود قرار می دهند؛ مانند خارش پُست هرپتیک که از زونا حاصل می شود.

شرایط دیگری نیز مانندخارش شعاع بازوییوجود دارد که توسط عصب محدودشده ای در ناحیه ی گردن، ایجاد می شود.خارش آکواژیکنیز پس از برقراری تماس با آب شکل می گیرد. برخی موارد با شرایط نادری در ارتباط هستند که بدن طی آن ها، سلول های قرمز خونی زیاد از حدی دارد.

تمام اختلالات اشاره شده می توانند باعث شکل گیری احساس خارشی ناخوشایند در افراد شوند؛ برخی اوقات، حتی دلیل واضحی برای ایجادشان وجود ندارد و تسکین هم پیدا نمی کنند.

در یک مطالعه ی موردی شدید، زنی مبتلا به زونا، دچار چنان خارشی در سرش شد که در عرض یک سال، پوست سر خود را با آسودگی خاراند و خاراند تا آنکه در نهایت به مغز خود رسید.

شما برای تسکین خارش چه می کنید؟ خوشبختانه، درمان های متعددی برای این احساس وجود دارند و دانشمندان نیز همواره در حال مطالعه و بررسی واکنش انسان به احساس خارش هستند. بنابراین احتمال دارد که در آینده، بالاخره بتوانیم خارش غیرقابل کنترل را به شیوه ای خوشایند التیام دهیم.